Het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden heeft op 22 november 2022 een arrest gewezen over de structurele schending van de hoorplicht die plaatsvindt bij het aanvechten van een verkeersboete. Het hof is er – inmiddels – klaar mee en oordeelt nu dat deze schending dient te leiden tot matiging van de verkeersboete. De matiging is door het hof vastgesteld op 25%. Wat is er aan de hand? De NRC kopte eerder al met deze tekst:
In de wet is neergelegd dat je tegen een verkeersboete in (administratief) beroep kunt gaan bij de officier van justitie. Dat kan schriftelijk of digitaal. In beroep gaan is eigenlijk schriftelijk aangeven waarom in jouw ogen de boete niet in stand kan blijven. In diezelfde wet staat echter ook dat jij de gelegenheid moet krijgen van de officier van justitie om jouw beroep mondeling toe te lichten. Sommige burgers zijn immers niet goed in staat om hun bezwaren uitsluitend schriftelijk mede te delen. Ook kan er een gedachtewisseling plaatvinden tussen de officier van justitie en de burger. Eventuele onduidelijkheden kunnen dan direct worden opgehelderd.
Ook dient de hoorzitting (die overigens vaak telefonisch plaatsvindt) ertoe om de burger in ieder geval het gevoel te geven dat er goed naar hem wordt geluisterd (letterlijk ‘gehoord voelen’). Hierdoor wordt ook het vertrouwen van de burger in de overheid versterkt. Door de wetgever is het recht om te worden gehoord (ook wel de hoorplicht genoemd) aangemerkt als een essentieel recht.
Na de hoorzitting is de officier van justitie dan goed op de hoogte van de bezwaren van de burger en kan er een zorgvuldige beslissing genomen worden. De officier van justitie blijkt die hoorzittingen echter op grote schaal niet uit te voeren. Dit bleek eigenlijk al door de vele zaken waaruit bleek dat er niet was gehoord, maar inmiddels zijn er stukken boven water gekomen waaruit volgt dat de officier van justitie doelbewust geen hoorzitting wil organiseren omdat het teveel tijd en geld kost.
Het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden heeft nu formeel kunnen vaststellen dat de officier van justitie geen gevolg geeft aan een essentieel recht (om te worden gehoord), omdat het simpelweg teveel tijd en geld kost om de wet uit te voeren. Nu het hof dit heeft kunnen vaststellen lag het ook op de weg om daar nu (eindelijk, na vele jaren) een consequentie aan te verbinden.
De zaak draaide om een burger die een verkeersboete kreeg opgelegd voor het rijden door rood licht. De sanctie bedroeg (in 2019) € 240,=. Het hof heeft nu op 22 november 2022 geoordeeld dat het geheel vernietigen van de verkeersboete te ver gaat indien de officier van justitie niet heeft voldaan aan zijn plicht om een burger in de gelegenheid te stellen het bezwaar mondeling toe te lichten.
Wel is het hof van oordeel dat een burger in zijn belangen wordt geschaad indien een essentieel recht wordt onthouden gedurende de beroepsfase bij de officier van justitie. Het hof zoekt aansluiting in gevallen waarbij een zaak te lang heeft geduurd. In veel gevallen, echter lang niet altijd (hierover publiceren wij binnenkort een blog), kan dit leiden tot een strafkorting. Het hof ziet in de schending van de hoorplicht nu aanleiding om dit aan te merken als een bijzondere omstandigheid op grond waarvan een strafkorting van 25% moet worden toegekend. De verkeersboete is dus verlaagd naar € 180,=.
Hoewel het Openbaar Ministerie beterschap heeft beloofd, lijkt het er vooralsnog op dat er nog vele rechten, waaronder het recht om te worden gehoord, worden geschonden. Het is dan ook kansrijk om beroep in te stellen tegen een verkeersboete. Uiteraard helpen wij hier graag bij. Helemaal kosteloos.
Dat het hof overgaat tot matiging van de verkeersboete in verband met bijzondere omstandigheden, die nota bene is gelegen in een schending van een rechtsbeginsel, is opvallend. Het hof heeft in de laatste jaren eigenlijk geen inhoudelijke consequenties verbonden aan de schending van rechtsbeginselen door het Openbaar Ministerie.
Het komt ook regelmatig voor dat het Openbaar Ministerie niet tijdig de dossierstukken verstrekt aan een burger. Het Openbaar Ministerie heeft echter de verplichting om – op verzoek – alle op de zaak betrekking hebbende stukken toe te zenden. Dit wordt door het hof de informatieplicht genoemd. Hoewel ook dit recht regelmatig wordt geschonden door het Openbaar Ministerie heeft het hof daarin geen aanleiding gezien om daar consequenties aan te verbinden.
Ook de beginselen van een behoorlijke procesorde kent de officier van justitie waarschijnlijk niet. Regelmatig worden er – terwijl alle stukken tijdig door ons ingediend – nog aanvullende verklaringen van een agent pas ter zitting bij de kantonrechter overhandigd. Dat is eigenlijk te laat en daarmee in strijd met een behoorlijke procesorde. Alle partijen dienen voorafgaand aan de zitting op de hoogte te zijn van alle processtukken. Ook hieraan worden nagenoeg geen consequenties verbonden. De rechter kent hooguit een proceskostenvergoeding toe, maar alleen als er kosten zijn gemaakt door de burger die voor vergoeding in aanmerking komen (bijv. reiskosten, vrij moeten nemen van werk voor de zitting of kosten voor rechtsbijstand).
Ook heeft de officier van justitie een motiveringsplicht. Als een bezwaar wordt afgewezen, zal de officier van justitie moeten onderbouwen waarom het bezwaar is afgewezen. De officier van justitie gebruikt hier echter vaak systemen en automatische processen voor, waardoor er veel standaard en algemeen geformuleerde motiveringen worden gebruikt die niet zijn toegespitst op de situatie. Ook als het hof vaststelt dat de officier van justitie zijn beslissing beter had moeten motiveren wordt daar door het hof geen consequentie aan verbonden.
Wellicht opent het arrest van 22 november 2022 deuren om ook bij andere schendingen van rechtsbeginselen consequenties te verbinden in gunstige zin voor de burger. Juist het Openbaar Ministerie, dat mensen de maat neemt omtrent het overtreden van wetsbepalingen, dient de wet dan zélf wel goed na te leven. En als zij dit nalaten dan dient daar een consequentie aan verbonden te worden. Als blijkt dat de boete wél terecht is opgelegd is een matiging van de boete vanwege de schending van een rechtsbeginsel zeker een redelijke compensatie voor de burger.
Wij zetten ons in ieder geval tot het maximale in om geschonden rechtsbeginselen aan de orde te stellen bij de rechter. Ook vragen wij dan altijd om de boete te matigen vanwege de schending van een rechtsbeginsel door het Openbaar Ministerie. Bij de hoorplicht is de eerste stap gezet. Hier houdt het alleen voor ons nog niet op.
Ook voor jou gaan we graag aan de slag als je een verkeersboete hebt gehad. Wij controleren of de boete conform de wet- en regelgeving is opgelegd en dit doen we helemaal kosteloos. Ook kun je bij het uploaden van je boete direct aan ons doorgeven waarom jij vindt dat de boete terecht is. Wij kunnen dit dan – naast onze juridische verweren – óók nog naar voren brengen. Zo maak jij een ijzersterke zaak voor jezelf. En wij staan je helemaal kosteloos bij. Voor ons is er niets mooiers dan een burger te helpen om zijn recht te behalen.
